Dragon Land :
Culture & Believed
ความหมายของ “ความเชื่อ” ตามพจนานุกรม คือ การยอมรับว่ามีบางสิ่งอยู่จริงหรือดำรงอยู่จริง อ้างอิงประสบการณ์และสิ่งแวดล้อม ดังนั้นความเชื่อจึงแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ ชาวจีนเองก็มีความเชื่อหลายหลายแบบและส่งอิทธิพลมาถึงชาวไทยด้วยเช่นกัน
ความเชื่อ ของชาวจีนส่วนใหญ่มักมาจากรูปแบบของวัฒนธรรมผสมผสานกับหลักธรรมในลัทธิ รวมไปถึงปรัชญาต่างๆ หลอมรวมกันกลายเป็นวิถีการดำรงชีวิตที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่นจนถึงปัจจุบัน มาดูกันว่ามีความเชื่อไหนบ้างที่เราคุ้นเคยหรือรู้จักกันบ้าง
ประเพณีการไหว้ตี่จู่เอี๊ยะ
:: วัฒนธรรม และ ความเชื่อ เกี่ยวกับประเพณีการไหว้ ::
การไหว้ตี่จู่เอี๊ยะโดยทั่วไปมีอยู่ 2 แบบ คือ การไหว้ตี่จู่เอี๊ยะประจำวัน และการไหว้ตี่จู่เอี๊ยะตามวันพระจีน โดยเชื่อกันว่าการไหว้ตี่จู่เอี๊ยะ ซึ่งเป็นศาลที่มีเทพเจ้าที่สถิตอยู่จะช่วยปกปักษ์รักษาคนในครอบครัว และช่วยส่งเสริมทำให้ประสบความสำเร็จ ราบรื่น ร่ำรวย และเจริญรุ่งเรือง เสริมสิริมงคลในทุกๆ ด้าน
การไหว้ตี่จู่เอี๊ยะประจำวันและการไหว้ตี่จู่เอี๊ยะตามวันพระจีน มีความแตกต่างกันในเรื่องของที่ไหว้เล็กน้อย คือ การไหว้ตี่จู่เอี๊ยะประจำวันเป็นการไว้เพื่อขอให้การทำงานในวันราบรื่น ไม่มีอุปสรรค ซึ่งจะทำในทุกๆ เช้าของทุกวัน เป็นต้น ในขณะที่การไหว้ตี่จู่เอี๊ยะตามวันพระจีนหรือวันสำคัญตามปฎิทินจีนจะมีประมาณ 2 ครั้ง ต่อเดือนเท่านั้น (ไม่นับรวมการไหว้เจ้าตามเทศกาล เช่น ตรุษจีน หรือ สารทจีน เพราะใช้ของไหว้ไม่เหมือนกัน) เป็นการไหว้เพื่อขอพรให้เจริญรุ่งเรือง เสริมสิริมงคล ให้เทพเจ้าคุ้มครองดูและครอบครัว
สำหรับการไหว้ตี่จู่เอี๊ยะประจำวัน สิ่งที่ต้องเตรียมใช้ในการไหว้ ได้แก่ น้ำชาและน้ำเปล่าอย่างละ 5 ถ้วย, ส้ม 4 ผล และธูปคนละ 7 ดอก
การเตรียมน้ำชาและน้ำเปล่านั้น น้ำชาไว้ให้เจ้าที่ดื่ม ส่วนน้ำเปล่าไว้ล้างปาก จำนวนถ้วยที่เตรียมไว้จะต้องเท่ากัน โดยจำนวน 5 นั้นมาจากที่ชาวจีนเชื่อว่าตี่จู้เอี๊ยะเป็นสถานที่สถิตของเทพเจ้าทั้ง 5 ธาตุ (น้ำ, ไฟ, ดิน, ทอง, ไม้) แต่บางบ้านก็จะจัดน้ำชาและน้ำเปล่าแค่ 3 ชุดเนื่องจากเชื่อว่าจะมีเทพเจ้ามาสถิตแค่ 3 ธาตุ (ไฟ, ดิน, ทอง) ส่วนอีกสองธาตุนั้น คือ ไม้และน้ำ จะไม่ได้สถิตย์อยู่ เนื่องจากศาลเจ้าที่ตี่จู่เอี๊ยะ (土地公) เป็นธาตุดิน ซึ่งดินจะพิฆาตน้ำ และไม้จะพิฆาตดินนั่นเอง
เกร็ดน่ารู้ : ปัจจุบันมีการจัดเตรียมน้ำชา 5 ถ้วย และน้ำเปล่า 2 แก้ว เนื่องจากเชื่อว่าน้ำชา 5 ถ้วยถวายเทพเจ้า ส่วนน้ำเปล่า 2 แก้วเป็นของอากงอาม่า (รูปปั้นที่ตั้งอยู่ในตี่จู่เอี๊ยะ) ซึ่งก็ไม่ผิดเช่นกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเชื่อของแต่ละบ้านเลยค่ะ
ส้ม เป็นผลไม้ที่นิยมในการนำมาไหว้เนื่องจากเชื่อว่าส้มเป็นผลไม้แห่งโชคลาภและความมั่งคั่ง เนื่องจากผิวส้มมีสีเหลืองทอง จำนวน 4 ผล เพราะเลขสี่พ้องเสียงกับคำว่า ‘สี่’ (ภาษาแต้จิ๋ว เจ็ก หนอ ซา สี่) ที่แปลว่า ‘ดี’ (禧 ความสุข, ฤกษ์งามยามดี – เสียงจีนกลางอ่านว่า ‘สี่’ / คนละคำกับคำว่า ‘ซี้’ ที่แปลว่าตาย) และจะวางเรียงเป็นภูเขาทองคำที่มีฐาน 3 ผลและข้างบนอีก 1 ผลเป็นยอดเขานั่นเอง
วิธีการไหว้ คือ จัดเตรียมน้ำชา น้ำเปล่าแล้วส้มให้เรียบร้อย จุดธูป 7 ดอก เพื่อไหว้เจ้าหน้าที่ภายในบ้าน เมื่อขอพรเรียบร้อยให้ปักธูป 5 ดอกไว้ที่กระถาง ที่เหลืออีก 2 ดอก ให้นำไปปักที่ด้านซ้ายและด้านขวาของหน้าประตูหลักหน้าบ้านเพื่อให้ประตูเราเป็นประตูเงินประตูทอง มีแต่เงินทองและสิ่งดีๆ ไหลมาเทมา และปกปักษ์ไม่ให้สิ่งชั่วร้ายกล้ำกลายเข้ามาได้
Credit : Photo by Angela Roma from Pexels
และในวันสำคัญต่างๆ ตามปฎิทินจีน ช่วงเช้าตรู่ชาวจีนและชาวไทยเชื้อสายจีน จะ “ไหว้ตี่จู่เอี๊ยะตามวันพระจีน” โดยของที่ใช้ในพิธีไหว้ มีดังนี้
– น้ำชา 5 ถ้วย หรือเรียกว่า แชงแต๊
– น้ำเปล่า 5 ถ้วย หรือ 2 แก้วใหญ่
– เนื้อ 5 ชนิด โดยมากจะเป็น หมู, เป็ด, ไก่, ตับ และ ปลา เพราะ “หมู” หมายถึง ความอุดมสมบูรณ์, “เป็ด” หมายถึง ความอิ่มท้องสำราญ เพราะอาหารของเป็นคือกุ้ง, “ไก่” หมายถึง ความก้าวหน้า เพราะหงอนไก่เปรียบเสมือนหมวกขุนนาง, “ตับ” หมายถึง ความก้าวหน้าเช่นกัน เพราะ ตับ ภาษาจีนเรียกว่า กัว จะพ้องเสียงกับคำว่าขุนนาง และ “ปลา” หมายถึง การมีกินมีใช้ มาจากวลี ‘อู่ฮื้ออู่ซึ้ง’ แปลว่า มีปลาคือมีเหลือ นั่นเอง
– ขนม 5 อย่าง ต้องเป็นขนมสีแดง เช่น อั่งถ่อก้วย, ขนมถ้วยฟู, ขนมจันอับ, ขนมเข่งขนมเทียน และขนมอี้
** ขนมอี้ แต่เดิมเป็นขนมบัวลอยจีน ภายหลังใช้เม็ดสาคูมาต้มและผสมกับเฮลบลูบอยสีแดงเพื่อให้ได้ขนมสีชมพูซึ่งเป็นสีสิริมงคล ให้ความหมายว่า ‘อวยพร’ (เทพเจ้าและบรรพบุรุษอวยพรแด่ลูกหลานที่มากราบไหว้) ด้วยขนมอี้เป็นขนมที่ลื่นและกลืนง่าย ดังนั้นจึงมักแปลความหมายคำอวยพรว่าจะมีชีวิตที่ราบรื่นง่ายดายเหมือนขนมอี้นั่นเอง
– ผลไม้มงคล 5 ชนิด ได้แก่ ส้ม ออกเสียงจีนว่า “ไต้กิก” (ไต้ แปลว่า ใหญ่ / กิก แปลว่า มงคล มิ่งขวัญ ดีงาม) องุ่นเขียว แทนความอุดมสมบูรณ์ แอปเปิ้ลแดง แสดงถึงความเจริญรุ่งเรือง สาลี่ หมายถึง เงินทองไหลมาเทมา กล้วยหอม คือ บริวารลูกหลาน
– กระดาษไหว้ 1 ชุด ซึ่งจะประกอบด้วย กระดาษเงินกระดาษทอง (จะเป็นแบบ กอจี๊, ค้อซี หรือ กิมเต้างึ้งเต้า ก็ได้ตามละดวก)
เกร็ดน่ารู้ : กอจี๊ คือ กระดาษเงินล้วนหรือทองล้วน พับเป็นกิมจั้ว, ค้อซี คือ กระดาษสีทองขอบสีส้ม พับเป็นกิมจั้ว กิมจั้วแบบใหญ่ พับเป็นเรือ หรือพับเป็นพาน ตามที่แต่ละบ้านถนัด, กิมเต้างึ้งเต้า คือ กระดาษเงินกระดาษทองที่ขึ้นรูปเป็นเหมือนกลองทรงกระบอกสองอันติดกัน มีน้ำหนักเบา แต่ส่วนตัวคิดว่าจุดติดไฟยากเพราะไม่มีมุม