แฟนๆ บาริโอหลายคนคงพอรู้จักการตกแต่งบ้านในสไตล์ต่างๆ บ้างแล้ว ทั้งแบบ Modern ,Contemporary ,Loft ,Country และอื่นๆ อีกมากมาย แต่ครั้งนี้พิเศษสุดๆ เพราะ karunteeจะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับการตกแต่งที่นิยมกันในหมู่พระราชวัง ปราสาท คฤหาสน์หรือบ้านผู้ดีของทางฝั่งยุโรปกันค่ะ ซึ่งก็คือสไตล์ร็อกโกโก ที่ทั้งเก๋าและสวยหรู อลังการมากจริงๆ

      ย้อนไปในยุคคริสต์ศตวรรษที่ 18 ศิลปะรอกโกโกเริ่มแพร่ขยายและเป็นที่รู้จัก จนได้รับความนิยมและถูกนำมาถ่ายทอดผ่านงานตกแต่งภายในพระราชวัง ปราสาท และบ้านของชนชั้นสูง เพราะเป็นการตกแต่งที่มีรายละเอียดค่อนข้างซับซ้อนและต้องอาศัยความปราณีตเป็นหลักการประดิดประดอยที่ทำได้ค่อนข้างยาก และจำเป็นต้องใช้ช่างปั้นบัวที่มีฝีมือเก่งๆ เท่านั้น งานถึงจะออกมาได้อย่างสวยงามรวมไปถึงเรื่องของงบประมาณที่ใช้ค่อนข้างสูงมาก ด้วยเหตุนี้การตกแต่งสไตล์รอกโกโกจึงไม่เป็นที่นิยมสำหรับบ้านคนทั่วไปที่มีฐานะตั้งแต่ยากจนไปจึนถึงปานกลาง ทั้งยังไม่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ภายในบ้านได้ค่ะ

รอกโกโก คืออะไร?

      รอกโกโกพัฒนารูปแบบมาจากศิลปะสไตล์บารอก(Baroque)รอกโกโกมาจาก คำRocailleว่า ซึ่งเป็นภาษาฝรั่งเศส มีความหมายว่าศิลปะการตกแต่งที่ใช้ลวดลายคล้ายหอยหรือใบไม้ และจากภาษาอิตาลีคำว่า Baroccoหรือที่เรียกว่า ศิลปะบารอกนั่นเอง

      ฉะนั้นการตกแต่งสไตล์ร็อกโกโก จึงมักเล่นเส้นโค้งตัวซีและตัวเอส (S และ C curves) แบบเปลือกหอยและการม้วนต้วของใบไม้ เน้นรายละเอียดส่วนย่อยแบบฟุ่มเฟือย โดยเฉพาะการใช้ส่วนโค้ง ส่วนเว้า ส่วนงานจิตรกรรม ประติมากรรมนั้น มักให้ความสำคัญกับรูปร่างและรูปทรงธรรมชาติ (Realistic) พร้อมทั้งการเลือกใช้สีรุนแรงขึ้น งานสถาปัตยกรรมจะประกอบด้วยเส้นโค้งมนที่เกิดจากการตกแต่งโครงสร้างเดิม ให้มีลวดลายอ่อนช้อย งดงาม ทั้งนี้การตกแต่งสไตล์ร็อกโกโกยังให้ความสำคัญกับการตกแต่งประดิดประดอยมาก จนนักวิจารณ์ศิลปะหลายคนในยุคนั้นออกมาค่อนขอดว่า “ร็อกโกโก” เป็นศิลปะของความฟุ้งเฟ้อ และเป็นเพียงศิลปะสมัยนิยมเท่านั้น

      วิลเลียม โฮการ์ธ (William Hogarth)เคยอธิบายไว้หนังสือ "การวิจัยเรื่องความงาม" (Analysis of Beauty) (ค.ศ. 1753)ว่า “ศิลปะแบบร็อกโกโก คือเน้นงานที่มีความอ่อนช้อย สละสลวยของเส้นและรูปโค้งแบบเอส (S-curves) ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของศิลปะร็อกโกโก

      ในขณะเดียวกันองค์ประกอบของศิลปะแบบร็อกโกโกส่วนใหญ่จะเน้นความไม่สมดุล (asymmetry) ถือเป็นแนวคิดแบบใหม่ของศิลปะแบบยุโรป ซึ่งแตกต่างจากแนวคิดเดิมที่เน้นการวางองค์ประกอบที่จะต้องสมดุล เพราะการใช้ความไม่สมดุลจะทำให้ความ Contrastsขึ้น

การตกแต่งภายในสไตล์ร็อกโกโก

      การตกแต่งภายในสไตล์ร็อกโกโกนั้น เน้นภาพรวมที่ดูเป็นเอกภาพและเป็นไปในทิศทางเดียวกันกล่าวคือ ส่วนประกอบต่างๆ ภายในห้องทั้งผนัง เฟอร์นิเจอร์ หรือเครื่องประดับต่างๆ จะถูกออกแบบให้มีความคล้ายคลึงและใกล้เคียงกัน เพื่อให้เกิดความกลมกลืนและเป็นอันหนึ่งอันเดียว คือ จะไม่มีสิ่งใดที่นอกแบบออกมา โดยการตกแต่งสไตล์ร็อกโกโกนั้น จะประกอบด้วยเฟอร์นิเจอร์ที่หรูหราอลังการ รูปปั้นเล็กๆแบบประดิดประดอย ภาพเขียนหรือกระจกที่มีกรอบและลวดลาย รวมถึงพรมแบบแขวนผนัง (Tapestry) ถ้าหากแยกสิ่งใดสิ่งหนึ่งออกมาจะทำให้ห้องนั้นเป็นร็อกโกโกที่ไม่สมบูรณ์แบบค่ะขณะเดียวกันลักษณะของการตกแต่งสไตล์ร็อกโกโกมักมีความเลิศลอย แต่ค่อนข้างดูมีชีวิตชีวาและร่าเริง ในทุกพื้นที่จะถูกประดับประดาด้วยปูนปั้นเป็นรูปใบไม้ ไฟ ทรงหอย และก้อนเมฆห้อยระย้า เป็นต้น

      การตกแต่งสไตล์ร็อกโกโก นอกจากจะให้ความสำคัญเกี่ยวกับลูกเล่น ความสวยงามและอ่อนช้อยแล้ว ในส่วนของเครื่องเรือนหรือเฟอร์นิเจอร์ที่นำมาตกแต่งก็โดดเด่นไม่แพ้กันค่ะ

เครื่องเรือนและเฟอร์นิเจอร์สไตล์ร็อกโกโก

      ช่วงยุคคริสต์ศตวรรษ 1730-1760 ในสมัยของระยะพระเจ้าหลุยส์ที่15 (1723-1774) งานศิลปะและการตกแต่งส่วนใหญ่จะเน้นความประหยัด ดังนั้นขนาดของห้องและเครื่องเรือนจึงมีขนาดเล็กการตกแต่งมีความเว้าโค้งอ่อนไหว สีที่ใช้ คือ สีที่สื่อถึงความอ่อนหวาน นุ่มนวล ไปจนถึงสีสันสดแจ่ม พร้อมทั้งมีลักษณะของสตรีเพศแฝงอยู่ตัดลักษณะเสาของสถาปัตยกรรมโบราณออกและมีอิทธิพลของทางตะวันออกมากขึ้น

      ตัวอย่างของเครื่องเรือนแบบร็อกโกโกที่โดดเด่นและโด่งดังมากๆ ในยุคนั้น อยู่ในช่วงประมาณปี ค.ศ. 1730คือ ผลงานของเจ เอ ไมซอนเนียร์ (J. A. Meissonnier) ช่างออกแบบชาวเยอรมนี โดยเขาได้ออกแบบโต๊ะที่ทั้งตัวถูกตกแต่งด้วยลวดลายจนสามารถพรางลักษณะสถาปัตยกรรมเดิมหรือโครงเดิม (Tectonic Form) ได้สนิทลักษณะการตกแต่งของเจ เอ ไมซอนเนียร์ คือการสร้างลวดลายจนเต็มพื้นที่ไม่เหลือแม้แต่พื้นโต๊ะ และลวดลายจะถูกนำไปผสมผสานกลืนกับวงโค้งของขาน่องสิงห์และลายหอยหรือใบไม้ (rocaille)

      รอกโกโกเป็นศิลปะที่เข้ากันได้ดีกับงานประติมากรรม และรูปปั้นกระเบื้องชิ้นเล็กๆ เช่น รูปปั้นหรือเครื่องกระเบื้องที่มาจาก เซเวรอ (Sèvres) ประเทศฝรั่งเศส และ ไมเซ็น (Meissen) ประเทศเยอรมนี นอกจากนี้ยังมีประติมากรรมที่ทำจากไม้และเหล็ก แต่สิ่งที่ร็อกโกโกนิยมนำมาตกแต่ง คือ ตู้สารภาพบาป (Confessionals) ธรรมมาสน์ แท่นบูชา (Altar) รวมถึงการตกแต่งด้านหน้าของวัด (Facade)

      ในส่วนของช่างสมัยร็อกโกโกนั้น มักจะแกะทำการไม้แล้วปิดทอง วิธีนี้ฝรั่งเศส ออร์โมลู (ormolu) ศิลปินคนสำคัญที่นิยมใช้วิธีนี้ เช่น อองตวน กอเดรอ (Antoine Gaudreau) ชาร์ล เครซองท์ (Charles Cressent) ฌอง-ปีแอร์ แลทซ์ (Jean-Pierre Latz) ฟรองซัวส์ เออบอง (François Oeben) และ เบอร์นาร์ด ฟอน ริเซ็นเบิร์ก (Bernard II van Risenbergh)

      ทางด้านนักออกแบบชาวฝรั่งเศสเช่น ฟร็องซัวส์ เดอ คูวีลีเย (François de Cuvilliés) นิโคลัส พินเนอ (Nicholas Pineau) และบาร์โทโลมิว ราสเตรลิ (BartolomeoRastrelli) เป็นบุคคลสำคัญที่ได้นำศิลปะแบบร็อกโกโกไปเผยแพร่ให้คนรู้จักมากขึ้น โดยเริ่มต้นที่เมืองมิวนิค ประเทศเยอรมนี และเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ประเทศรัสเซีย ทำให้พวกเขากลายเป็นนักออกแบบที่ถือว่าเป็นผู้นำทางของการตกแต่งสมัยใหม่นำโดยซิมอง ฟิลิปพีนิส พอยริเย (Simon-Philippe Poirier)

ตัวอย่างสถาปัตยกรรมที่ตกแต่งสไตล์รอกโกโก

พระราชวังแวร์ซายส์ (Château de Versailles)

      พระราชวังแวร์ซายส์ เป็นพระราชวังหลวง ตั้งอยู่ที่เมืองแวร์ซายส์ ประเทศฝรั่งเศสถือเป็นอีกหนึ่งจุดแลนด์มาร์คของมหานครปารีส รองมาจากหอไอเฟลเลยทีเดียว พระราชวังแวร์ซายส์เป็นพระราชวังที่ยิ่งใหญ่และสวยงามแห่งหนึ่งของโลก สถาปัตยกรรมของตัวตึกและการตกแต่งภายในบางส่วนถูกออกแบบโดยใช้ศิลปะแบบร็อกโกโก (Rococo style)สร้างด้วยหินอ่อนและตกแต่งอย่างวิจิตรพิตะการตา ประดับประดาด้วยลวดลายการแกะสลักในไม้และหิน เครื่องเคลือบ เครื่องเงิน เครื่องทอง หินอ่อน และฝีมือชั้นเยี่ยม

พระราชวังโซลิทูด (Solitude Palace)

       พระราชวังโซลิทูดถูกตกแต่งขึ้นอย่างหรูหราตามสไตล์ร็อกโกโก ประกอบด้วยการนำแผงไม้ ใบไม้ทองคำ และงานแกะสลักอันประณีตมาใช้ในการตกแต่งโดยเฉพาะWhite Hall ผนังที่ทำจากหินอ่อนฉาบด้วยปูนและมีเสาโครินเธียนกั้นอยู่ เริ่มต้นใช้เป็นห้องจัดงานเลี้ยงใหญ่ๆ แต่ในปัจจุบันพื้นที่สุดอลังการนี้ถูกใช้เป็นสถานที่แสดงคอนเสิร์ต โดยด้านบนจะมีภาพวาดบนเพดานรูปวงรีอันเป็นฝีมือของ Nicolas Guibaผลงานศิลปะจากปี 1768 นอกจากนี้ยังมีห้องสำหรับแสดงภาพเทพเจ้าโรมัน ได้แก่ Bacchus, Ceres และ Apollo พร้อมทั้งชมการตกแต่งอันตระการตาของ Palm Room ได้อีกด้วย

วังแคทเธอรีน (Catherine Palace) หรือTsarskoyeSelo

      วังแคทเธอรีน หรือ TsarskoyeSelo(ซากอเย เซโล)ในภาษารัสเซีย ซึ่งหมายถึง หมู่บ้านพระเจ้าซาร์(Tsar's Village) สร้างในสมัยพระเจ้าปีเตอร์มหาราชเป็นพระราชวังหลวงอันสวยงามและสวนแห่งความสุขความทรงจำ

      ภายในถูกตกแต่งไว้อย่างหรูหราโดยแบ่งเป็นอาคาร 2 ชั้น ประกอบด้วยห้องพักจำนวน 50 ห้อง ออกแบบโดย Bartolomeo Francesco Rastrelli ในแต่ละห้องจะมีการตกแต่งภายในที่แตกต่างกันออกไป หนึ่งในนั้นคือสไตล์ร็อกโกโก ในส่วนพื้นที่ของลานราชรถถูกประดับด้วยลวดลายปูนปั้นปิดทองจนถึงสมัยพระจักรพรรดินีนาถแคทเธอรีนที่ทรงสั่งให้ติดช่อมะกอกแทน

พระราชวังซ็องซูซี (Sanssouci)

      วังซ็องซูซีถูกเปรียบเป็นคู่แข่งของพระราชวังแวร์ซายส์ในประเทศฝรั่งเศส แต่ซ็องซูซีมีลักษณะที่เป็นส่วนตัวแบบร็อกโกโกจัดเจนและมีขนาดที่เล็กกว่าพระราชวังแวร์ซายส์ ซึ่งมีการตกแต่งแบบผสมผสานของสถาปัตยกรรมแบบบาโรกด้วย ห้องหลักของวังซ็องซูซีมีเพียง10 ห้อง ตัววังถูกสร้างขึ้นบนเนินกลางอุทธยาน เพราะความที่ทรงมีอิทธิพลต่อการตกแต่งมากจนเป็นเอกลักษณ์ที่เรียกกันว่า “ร็อกโกโกแบบเฟรดริค”

      เป็นไงบ้างคะ เห็นแล้วก็อยากมีโอกาสไปชมการตกแต่งสไตล์ร็อกโกโกตามพระราชวังต่างๆ บ้าง สำหรับใครที่เคยไปฝรั่งเศสหรือไปเที่ยวฝั่งยุโรปมา อาจจะเคยคุ้นหูคุ้นตาการตกแต่งสไตล์ร็อกโกโกกันบ้างแล้ว เพราะส่วนใหญ่ในแถบนั้นจะตึกและสถาปัตยกรรมส่วนใหญ่มักตกแต่งด้วยสไตล์ร็อกโกโกเรียกได้ว่าสวยงาม อลังการตามท้องเรื่องกันเลยทีเดียวค่ะ แต่สำหรับคนที่ยังไม่มีโอกาสได้ไป แวะชม แวะอ่านจากเว็บไซต์บาริโอกันไปก่อนนะคะ รับรองเต็มไปด้วยสาระและภาพสวยๆ เพียบเลยค่ะ

รูปภาพประกอบจาก pinterest