สวนจีน Chinese garden

 

ศิลปะการจัดสวนแบบจีนมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ที่เน้นปรัชญาของจีนในการออกแบบตกแต่งสวน โดยเลือกพันธุ์ไม้มงคลมาเป็นองค์ประกอบในสวนเพื่อความสวยงาม และความเป็นมงคลต่อเจ้าของสวน

 

การจัดสวนแบบจีน เป็นการจัดสวนที่ดึงเอาความเชื่อถือทางศาสนาและปรัชญาเข้ามามีอิทธิพลในการจัด เป็นลักษณะเฉพาะอย่างหนึ่งที่แสดงออกให้เห็นถึงศิลปวัฒนธรรม ความสุนทรียศาสตร์ของชาวจีนที่มีการสืบทอดกันมาหลายยุคหลายสมัย ซึ่งหัวใจหลักของ สวนจีน ก็คือการนำเอาธรรมชาติเข้ามาอยู่ใกล้ตัวของเราให้มากที่สุด ความยิ่งใหญ่ของธรรมชาติ ความเชื่อในโชคลาง และอิทธิพลของธรรมชาติที่มีต่อวิถีชีวิตมนุษย์

 

cr. https://www.flickr.com

 

ความเป็นมาของสวนจีน

สวนแบบจีนเริ่มมีมานานประมาณ 2,600 ปีก่อนคริสตกาล โดยการปลูกพืชสมุนไพร พืชผักที่ใช้เป็นอาหาร ต่อมามีการปลูกไม้ประดับเข้ามาเสริมเพื่อความสวยงาม มีการพัฒนารูปแบบการจัดสวนเป็นลักษณะอิงธรรมชาติ ในระยะต่อมามีการนำรูปปั้น รูปสัตว์ต่าง ๆ เข้ามาประกอบใช้ตกแต่งสวน พร้อมกับนำเอาความเชื่อทางศาสนา และลัทธิเข้ามาผูกพันกับรูปแบบของการจัดสวนอีกด้วย

 

cr. www.2aussietravellers.com

 

ซึ่งการจัดสวนแบบจีนมีความแตกต่างออกจากการจัดสวนแบบไทยตรงที่ สวนไทยจะมีลักษณะเป็นสวนล้อมบ้าน เนื่องจากสภาพอากาศในไทยที่มีอากาศร้อน จึงใช้ความร่มรื่นจากธรรมชาติมาเป็นตัวช่วยคลายความร้อนได้ ในขณะที่สวนจีนจะเป็นลักษณะของบ้านล้อมสวน เพราะด้วยสภาพอากาศที่แปรปรวนจากพายุมรสุม การสร้างที่อยู่อาศัยจึงมีส่วนช่วยในการป้องกันพื้นที่สีเขียวจากภูมิอากาศนั่นเอง

 

นอกจากนี้ปัจจุบันก็ยังคงมีการจัดสวนแบบจีนที่ยังพบเห็นได้ทั่วไป แต่หากจะพูดถึงสวนต้นแบบสไตล์จีนที่มีต้นกำเนิดมายาวนานก็คงจะไม่พ้น Yuyuan Garden ซึ่งเป็นสวนแบบจีนที่มีความคลาสสิกแห่งหนึ่งเลยก็ว่าได้ ภายในบทความนี้จึงนำเรื่องราวพร้อมกับภาพความสวยงามของสวนอวี้หยวนมาให้ได้รับชมกันด้วยค่ะ

 

Yuyuan Garden

cr.flickr.com

 

สวนอวี้หยวนถูกขนานนามว่าเป็นป่าไม้ในเมือง ปัจจุบันเป็นสวนสาธารณะใจกลางเมืองที่ถูกสร้างขึ้นในศตวรรษที่ 16 ของสมัยราชวงศ์หมิง มีอายุยาวนานกว่า 400 ปี ถือเป็นสิ่งก่อสร้างที่โบราณที่สุดในเมืองเซี่ยงไฮ้ ออกแบบโดยสถาปนิกชื่อดังชื่อ “จางหนานหยาง” โดยใช้เวลายาวนานเกือบ 18 ปี และล่วงเลยถึง 3 แผ่นดินถึงแล้วเสร็จ ภายในเต็มไปด้วยพืชพรรณเขียวชอุ่มและสถาปัตยกรรมสมัยราชวงศ์หมิงและชิง เดิมใช้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจส่วนตัวของตระกูลพ่านหยุ่นตวน  (Pan Yunduan)

 

cr. https://www.katiespostcard.com

 

โดยสามารถแบ่งเป็น 6 ส่วนเด่นๆภายในสวนอวี้หยวนได้ ดังนี้

1.Grand Rockery สวนหินที่มีหินอยู่หลากหลายรูปแบบ มีทั้งการจำลองหน้าผา และหุบเขาต่างๆ ผู้ชมจะได้ตื่นตากับหินรูปทรงแปลกตามากมายจากบริเวณนี้

 

cr.http://www.tfoodie.com

 

2. The Ten Thousand – Flowers Pavilion สวนที่มีไม้ดอก ไม้ประดับ รวมถึงไม้ยืนต้นอย่างต้นกิงโกะที่มีอายุยืน 400 ปี ถูกล้อมรอบด้วยกำแพงสูงเหนือกำแพงเป็นมังกรที่เลื้อยยาวอยู่รอบสวน เชื่อกันว่าเพื่อปกป้องดูแลสวนนั่นเอง

 

cr.https://www.chinadiscovery.com

 

3. The Hall of Heralding Spring สถานที่จัดแสดงอาวุธและเหรียญกษาปณ์

 

cr.http://www.tfoodie.com

 

4. The Hall of Jade Magnificence หอแดงที่สร้างจากไม้เนื้อแดงทั้งหลัง มีรายละเอียดที่ประณีต ได้แสดงถึงสถาปัตยกรรมแบบจีนได้อย่างเด่นชัด

 

cr.http://www.tfoodie.com

 

5. The Inner Garden สวนหย่อม ที่สร้างขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1956 เป็นสวนที่มีการนำเอกลักษณ์ของสวนสไตล์ตะวันออกและสไตล์ตะวันตกมาผสมผสานกัน

 

cr.https://fineartamerica.com

 

6. The Lotus Pool สวนบึงดอกบัวที่มีปลาหลากหลายชนิดแหวกว่ายอยู่ แสดงได้ถึงความอุดมสมบูรณ์

 

cr. https://www.easytourchina.com

 

และหากใครที่เริ่มหลงรักสวนในสไตล์จีนกันเข้าแล้ว อยากจะรู้จักและทราบถึงวิธีการจัดสวนสไตล์นี้ก่อนอื่นก็ต้องทราบถึงองค์ประกอบหลักๆ ของสวนจีนกันก่อนเลยค่ะ โดยจะมีองค์ประกอบสำคัญหลักๆที่แบ่งออกเป็นธาตุทั้ง 5 ได้แก่ น้ำ ไม้ ไฟ ดิน ทอง

องค์ประกอบสวนจีน

-ธาตุน้ำ ในหลักฮวงจุ้ยเชื่อกันว่ามีพลังมาก สวนแบบจีนจึงจำเป็นต้องมีน้ำไหลเวียน หรือสามารถเลี้ยงปลาเพื่อให้มีการเคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลา

 

-ธาตุไม้ เป็นธาตุที่สำคัญรองลงมา ได้แก่ ต้นไม้นานาพันธุ์ ความชุ่มชื้นเขียวขจีที่สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์

 

-ธาตุไฟ คือ แสงแดด ซึ่งแน่นอนว่าแสงแดดเป็นสิ่งจำเป็นในการจัดสวนทุกชนิด จะต้องมีแสงแดดเพียงพอส่องถึงเพื่อให้ต้นไม้เจริญเติบโต

 

-ธาตุดิน การจัดสวนนั้นจะต้องมีดินที่สมบูรณ์ รวมไปถึงภายในสวนควรจะมีหินผา โดยลักษณะของหินที่ดีจะมีลักษณะโค้งมน

 

-ธาตุทอง คือความอุดมสมบูรณ์หรือความสมบูรณ์แบบของสวน การที่สวนจะคงความสมบูรณ์แบบเหมือนครั้งแรกที่เริ่มจัด ต้องเกิดจากการหมั่นดูแลตกแต่งให้สวยงามอยู่เสมอ เพื่อนำพลังด้านบวกเข้ามาสู่บ้าน

 

cr.http://www.capitallandscape.com/

 

วิธีการจัดสวนแบบจีน

วิธีการจัดสวนเน้นการใช้พื้นที่ที่มีความสูงต่ำลดหลั่น การจัดวางกลุ่มพันธ์ไม้เป็นไปอย่างธรรมชาติ คำนึงถึงการจัดเป็นกลุ่มอิสระ จะไม่ค่อยมีการนำรูปแบบเรขาคณิตมากำหนดมากนัก แต่อาศัยการจัดวางให้เกิดสภาพสมดุลด้วยความรู้สึก โดยสิ่งที่จะต้องมีภายในสวนแบบจีนที่เป็นหลักการคร่าวๆ จะมีดังนี้

 

1.เนินดินสูง – ต่ำ (Slope) ถ้าเปรียบกับทางธรรมชาติก็จะเปรียบได้ถึงภูเขา  โดยเราสามารถสร้างเนินเหล่านี้ตามความเหมาะสมกับพื้นที่ที่จะใช้จัดสวน และยังสามารถเลือกใช้หินเข้ามาเป็นส่วนประกอบในการสร้างได้

 

2. พื้นที่ราบ  การจัดสวนแบบจีนจะต้องมีสระน้ำ, บ่อน้ำ ซึ่งเป็นอีกส่วนที่จำลองมาจากธรรมชาติ โดยการสร้างจะขึ้นอยู่กับพื้นที่ที่ใช้จัด หากเป็นการจัดสวนภายในบริเวณบ้านอาจจะสร้างรูปทรงฟรีฟอร์มขนาดไม่ต้องใหญ่มากนัก แต่สิ่งที่สำคัญคือรูปทรงของสระน้ำจะต้องกลมกลืนไปกับบริบทโดยรอบนั่นเองค่ะ

 

cr. https://nnala.com

 

3.ต้นไม้ที่ใช้ปลูกในสวนจีน เช่น ต้นท้อ ต้นไผ่ ต้นโป๊ยเซียน ไผ่ ต้นหลิว เป็นต้น โดยจะนิยมปลูกไว้ตามขอบสระน้ำ เพราะบางต้นก็อาจจะมีกิ่งก้านใบที่ระย้าลงสู่พื้นน้ำเกิดเป็นภาพที่สวยงาม

 

4.ประติมากรรมแบบจีน เช่น ศาลาแบบจีน รูปปั้น หรือจะเป็นสะพานทอดโค้งข้ามลำธาร  ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นประติมากรรมที่เมื่อถูกใช้ตกแต่งในสวนแล้ว สามารถสะท้อนได้ถึงวัฒนธรรมสไตล์จีนออกมาได้เป็นอย่างดี เพราะจากรูปทรงหรือลวดลายที่ถูกสร้างขึ้นจะมีเอกลักษณ์เฉพาะในแบบของจีน ทำให้สวนจีนนั้นโดดเด่นมากยิ่งขึ้น แต่ในส่วนของขนาดที่จะเลือกใช้ก็ควรเลือกให้เหมาะสมกับสถานที่เพื่อความสวยงาม

 

ต้นไม้ที่แนะนำปลูกเป็นส่วนประกอบในสวนจีน

ต้นไม้ที่เป็นที่นิยมในการจัดสวนแบบจีนนั้นเรียกได้ว่าหาได้ไม่ยากในประเทศไทย เช่น ต้นท้อ ต้นไผ่ ต้นโป๊ยเซียน ต้นหลิว เป็นต้น เพราะต้นไม้เหล่านี้นอกจากความสวยงามแล้วยังเป็นต้นไม้ที่มีความหมายเป็นสิริมงคล

 

cr. https://feed.jeronimomartins.com

 

ต้นหลิว ถือเป็นต้นไม้ใหญ่ที่นิยมเป็นอย่างมากในการจัดสวนแบบจีน มีลักษณะลำต้นสูง ใบลู่ลมใบมีความพลิ้วไหว ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของโชคลาภ, ความสุข, ความร่ำรวยที่หลงเหลือเอาไว้ เป็นความมงคลที่ไม่มีวันหมด

 

cr. http://ottan.me

Cr. www.bakker.com

ต้นท้อ เป็นอีกหนึ่งต้นไม้ใหญ่ที่ชาวจีนถือว่าเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์อย่างหนึ่ง จนถึงกับมีคำกล่าวว่าต้นท้อเป็นไม้สวรรค์ เป็นไม้แห่งสิริมงคล และยังให้ความสวยงามเมื่อถึงฤดูกาลแห่งการออกดอก

 

cr. http://plantinfo.co.za/

 

ต้นประทัดจีน  จะจัดอยู่ในส่วนของไม้ประดับ มีลักษณะใบเรียวเล็ก และมีดอกรูปทรงเป็นหลอดยาวกระจายตามกิ่ง มองแล้วจะคล้ายกับประทัดที่นิยมจุดกันตามศาลเจ้านั่นเอง

 

Cr. www.flickr.com

 

ต้นโป๊ยเซียน เป็นต้นไม้มงคลมีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศจีน คำว่า “โป๊ยเซียน” ในภาษาจีนมีความหมายถึงเทพเจ้าหรือผู้วิเศษ 8 องค์ที่คอยคุ้มครองโลกมนุษย์  ลักษณะลำต้นมีหนามอยู่รอบๆ และตัวดอกอยู่บนยอดหรือปลายกิ่งเสมือนเป็นมงกุฎ อีกทั้งยังมีสีสันสดใสสวยงาม

 

นอกจากนี้ ยังสามารถเลือกเป็นพืชตระกูลเฟิร์นที่มีใบเรียวเล็ก เช่น เฟิร์นกนกนารี เฟิร์นใบมะขาม มาเป็นตัวช่วยสร้างมิติระหว่างความหลากหลายของต้นไม้ที่เลือกใช้

 

cr. https://liveplantcollections.biology.duke.edu

 

เฟิร์นกนกนารี ส่วนใหญ่มักจะนำไปใช้คลุมดิน หรือวางไว้ใต้ต้นไม้ เป็นไม้ที่ชอบความชื้น ชอบแสงรำไร

 

Cr. https://forum.homeone.com.au

 

เฟิร์นใบมะขาม ไม้ประดับที่มีลักษณะใบเป็นรูปหอกแคบ เรียวยาว เป็นใบประกอบคล้ายกับขนนก ซึ่งนิยมใช้เป็นไม้ประดับในสวนสไตล์ต่างๆ

 

cr. http://wendycartwright.net

 

และถึงแม้ว่าการจัดสวนแบบจีนจะเป็นการจัดสวนที่มีองค์ประกอบหลากหลาย และมีรายละเอียดมากมาย แต่หากเราอยากจะมีสวนที่สงบๆ แบบนี้บ้าง เราก็สามารถที่จะหยิบเอาองค์ประกอบเพียงบางส่วนไปปรับใช้ให้เข้ากับพื้นที่ของบ้านได้ โดยที่ยังคงไว้ซึ่งกลิ่นอายต่างๆ ที่เป็นเอกลักษณ์ แค่นี้ก็ทำให้เรามีสวนสไตล์จีนอยู่บนพื้นที่ที่จำกัดได้แล้วล่ะค่ะ

 

 

เรียบเรียงโดย มนุษย์ไฟฟ้า

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

lonelyplanet
http://ottan.me
http://www.ocanihao.com
https://www.novabizz.com/