De Stijl หรือ The Style คือกลุ่มความเคลื่อนไหวทางศิลปะกลุ่มเล็กๆ กลุ่มหนึ่ง ที่กำเนิดขึ้นเมื่อร้อยปีที่แล้ว และสิ้นสุดลงในเวลาเพียงสิบกว่าปีตั้งแต่ปีค.ศ.1917 ที่เริ่มก่อตั้งกลุ่ม และล่มสลายไปในปี 1931 แม้ว่าจะเป็นเพียงกลุ่มศิลปะเล็กๆ และมีระยะเวลาไม่นาน แต่ผลกระทบจากงานของกลุ่มนี้กลับส่งผลมาต่อเนื่องยังยุคที่ยิ่งใหญ่อย่าง Modernism และยังไล่มาจนถึง Contemporary และ Minimalism ในปัจจุบัน

แม้ว่ารูปทรงสามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม หรือวงกลม จะเป็น “รูปทรงพื้นฐาน” หรือ “Primitive Form” และถูกใช้เป็นพื้นฐานของงานออกแบบและงานศิลปะมาตั้งแต่ยุคที่มนุษย์เริ่มสร้างสรรค์แต่แทบไม่มีงานออกแบบหรือสถาปัตยกรรมชิ้นใด ที่จะใช้รูปทรงเหล่านี้เป็นหลักในการรังสรรค์ผลงาน

ก่อนศตวรรษที่ 20 งานออกแบบและงานศิลปะส่วนใหญ่จะผูกพันหรือได้รับแรงบันดาลใจมาจากมนุษย์, สัตว์หรือพืชทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นภาพวาด งานประติมากรรม หรือสถาปัตยกรรม ก่อให้เกิดความงามที่วิจิตรบรรจง และประดิษฐ์ประดอย ให้เกิดความซับซ้อนและงดงาม จนสร้างความประทับใจแก่มนุษย์มาทุกยุคทุกสมัย และถูกนำมาใช้ซ้ำแล้วซ้ำอีกจนถึงปัจจุบัน โดยเรามักจะเรียกความงามเหล่านี้รวมๆ ว่าเป็นความงามแบบ Classic

ตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 19 บรรดาศิลปินและสถาปนิก รวมทั้งนักออกแบบทั้งหลายต่างแสวงหาความงามยุคใหม่ที่มีเอกลักษณ์แตกต่าง และหลีกหนีจากงานศิลปะแบบ Classic ดั้งเดิมที่ผ่านมา จนก่อให้เกิดกลุ่มความเคลื่อนไหวทางศิลปะที่มีแนวคิดแตกต่างกันมากมาย เช่น Art and Craft Movement, Charles Rennie Macintosh รวมไปถึงกลุ่ม De Stijl เป็นต้น

De Stijl เกิดจากการรวมกลุ่มของศิลปิน, สถาปนิกและประติมากรชาวดัชท์ที่มีแนวคิดที่จะหาความงามแนวใหม่ที่แตกต่างอย่างสุดโต่งจากความงามแบบ Classic ดั้งเดิม โดยไม่เหลือบแลแม้แต่องค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับสิ่งมีชีวิตใดๆ และไปใช้องค์ประกอบเบื้องต้นของงานออกแบบ อันได้แก่ จุด เส้น และระนาบ (Dots, Lines & Planes) มาร่วมกับแม่สีหรือ Primary Color เช่น สีเหลือง แดง น้ำเงิน และดำ จนเกิดเป็นผลงานที่แปลกตาและโดดเด่นขึ้นในยุคนั้น

Piet Mondrian ศิลปินชาวดัชท์ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้งกลุ่ม De Stijl และเป็นจิตรกรคนสำคัญและมีชื่อเสียงโดดเด่นที่สุดในกลุ่ม โดยแรกเริ่มในวิชาชีพ Mondrian ได้ศึกษาและสร้างผลงานในแนว Impressionist ก่อนที่จะหันไปสนใจ และพัฒนางานในรูปแบบ Cubism ก่อนที่จะหันมาพัฒนารูปแบบงานเขียน
ของเขาในแนว Neoplasticism โดยในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 1 เขาต้องย้ายจากปารีสกลับไปบ้านที่เนเธอร์แลนด์จนเมื่อใกล้จะสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 1 เขาได้ย้ายกลับมายังปารีส และได้เข้าร่วมกลุ่มกับ Theo Van Doesburg เพื่อก่อตั้งกลุ่ม De Stijl ในปีค.ศ. 1917

CR.www.khanacademy.org

CR.www.khanacademy.org

ผลงานเด่นของ Piet Mondrian อยู่ที่การใช้องค์ประกอบพื้นฐาน ประเภท จุด เส้นและระนาบ มาจัดเป็นองค์ประกอบคู่กับแม่สีเช่น สีแดง เหลืองและน้ำเงิน จนเกิดเป็นผลงานแบบ Abstract ที่สร้างปรากฏการณ์ใหม่ขึ้นในวงการศิลปะ

กลุ่ม De Stijl ที่ตั้งขึ้นนี้ได้สร้างความแปลกใหม่ และท้าทายให้กับวงการศิลปะ และการออกแบบทั้งหลาย จากความกล้าที่จะใช้องค์ประกอบพื้นฐานเพียงไม่กี่ชนิด มาสร้างเป็นผลงานที่น่าประทับใจ ซึ่งผลงานของกลุ่มนี้ยังได้มีอิทธิพลลามไปถึงงานประติมากรรม, งานสถาปัตยกรรม และงานสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ ด้วย

         Gareth Rietveld เป็นนักออกแบบเฟอร์นิเจอร์และสถาปนิกชาวเนเธอร์แลนด์ที่ยึดมั่นในแนวทางของ De Stijl ผลงานที่สร้างชื่อเสียงให้กับเขามากที่สุด คือ Red and Blue Chair และ Rietveld Schröder House ซึ่งได้รับการอนุรักษ์ให้เป็น UNESCO World Heritage Site อีกด้วย

Red & Blue Chair
CR.http://terraingallery.org/

          Rietveld Schröder House ตั้งอยู่ที่ Utrecht เป็นบ้านสองชั้นขนาดเล็กที่ Rietveld ออกแบบให้กับ Mrs.Truus Schröder-Schreder ภายใต้แนวคิดของการจัดองค์ประกอบของเส้นและระนาบ บวกกับการใช้แม่สีโดดๆ ได้แก่ สีแดง เหลืองและน้ำเงิน มาสร้างความน่าสนใจแบบ De Stijl ขนานแท้ทั้งภายในและภายนอก
อาคาร

Rietveld Schröder House
CR.http://architecturalmoleskine.blogspot.com

Rietveld Schröder House
CR.http://architecturalmoleskine.blogspot.com

Rietveld Schröder House
CR.http://architecturalmoleskine.blogspot.com

ในปีค.ศ. 1921 แนวคิดของกลุ่ม De Stijl เริ่มเปลี่ยนไปจากเดิม ตั้งแต่ที่ Theo Van Doesburg ได้ทำงานร่วมกับกลุ่ม Bauhaus ผลกระทบจากความเปลี่ยนแปลงแนวความคิดค่อยๆ แบ่งแยกผู้ร่วมก่อตั้งออกไป จนในปีค.ศ. 1924 Mondrian และ Van Doesburg ได้มีความเห็นไม่ลงรอยกันเรื่องการใช้เส้นทะแยง โดย Van  Doesburg ได้นำเสนอแนวคิดที่ว่าเส้นทะแยงมีความสำคัญมากกว่าเส้นตั้งและเส้นนอน ความขัดแย้งนี้จบลงโดย Mondrain ได้แยกตัวออกไปจากกลุ่ม

กลุ่ม De Stijl ได้ถึงจุดสิ้นสุดในปีค.ศ. 1931 ซึ่งเป็นปีที่ Theo Van Doesburg เสียชีวิตลง กลุ่มความเคลื่อนไหวทางศิลปะที่โดดเด่นนี้ไม่สามารถดำรงอยู่ได้เมื่อสูญสิ้นเสาหลักคนสำคัญของกลุ่มไป แม้ว่าศิลปินและนักออกแบบคนอื่นๆ ยังคงทำงานในแนวทาง Neoplasticism อยู่ เช่น Gareth Rietveld ยังคงทำงานออกแบบเฟอร์นิเจอร์ในแนวทางของ De Stijl และ Mondrian ยังคงสร้างผลงานตามแบบฉบับของตนเอง แต่De Stijl ก็ไม่สามารถสร้างแรงกระเพื่อมได้เช่นในอดีต

Eames House
CR. www.mlmrarquitectos.com

Eames House
CR. www.mlmrarquitectos.com

Eames House
CR. www.mlmrarquitectos.com

แม้ว่า De Stijl จะได้สิ้นสุดลงไปในระยะเวลาอันสั้น แต่ผลกระทบของแนวคิดที่เรียบง่ายของ De Stijl ยังมีผลต่อวงการออกแบบในยุคถัดมาอย่างเห็นได้ชัด เช่น Eames House ของ Charles & Ray Eames หรือผลงานหลายชิ้นของ J.J.P. Oud

afé de unie by j.j.p. oud
CR. http://adrianyekkes.blogspot.com/

ผลงานของ J.J.P. Oud
CR. http://entrevoirart.blogspot.com

สถาปนิกที่มีชื่อเสียงอย่าง Mies Van der Roe ได้นำเอาแนวคิดแบบ De Stijl มาปรับปรุงใหม่ แต่ภายใต้การเลือกใช้องค์ประกอบพื้นฐานทำการออกแบบอย่างมีจังหวะ และชั้นเชิง และละทิ้งการใช้สีสันที่ฉูดฉาดลงเกิดเป็นความลงตัวที่เรียบง่าย แบบ Modernism และผลงานออกแบบอีกหลายชิ้นของ Richard Meier ที่นำเอาวิธีการจัดองค์ประกอบของ De Stijl มาใช้

Photo by : Naotake Murayama
www.flickr.com/photos/naotakem

Photo by : Naotake Murayama
www.flickr.com/photos/naotakem

Richard meier’s city hall in the hague
CR. https://www.curbed.com/

Richard meier’s city hall in the hague
CR. https://www.curbed.com/

คงจะพอกล่าวได้ว่าแนวคิดในงานออกแบบของ De Stijl ถือเป็นจุดพลิกและปรับเปลี่ยนโลกจากยุคคลาสสิคเก่า มาสู่ยุค Modern ใหม่อย่างแท้จริง ก่อนที่จะขยับขยายจนมาเป็นพื้นฐานแนวคิดในการออกแบบของโลกยุคปัจจุบัน